Door Nicolas Rousseau

" HEALTH & FOOD " nummer 71, Mei/Juni 2005

De Olympic Health Foudation wijst in haar laatste onderzoek in dit verband (1) op het schrijnend tekort aan fysieke activiteit van de Belg. Hoewel 77 % van de ondervraagden beweert regelmatig te bewegen, doen slechts 4 op 10 Belgen wekelijks aan sport. Een dalende trend overigens, met name 6 % over de laatste vijf jaar. Om fysiek actief te zijn moet niet altijd een of andere sport beoefend worden. De aangehaalde dalende trend duidt, zoals vele andere aanwijzingen, op de evolutie in onze moderne levensstijl die ons alsmaar minder tot bewegen aanzet. Willen we onze gezondheid in eigen handen nemen moet hier dringend verandering in komen. Dagelijks bewegen kan door tal van eenvoudige handelingen gebeuren.

Zwaarlijvigen wandelen minder

Een eerste maatregel die zeker moet aanbevolen worden aan personen met overgewicht is zich zoveel mogelijk ‘te voet’ te verplaatsen. Een maatregel die, zoals blijkt uit een studie bij 1 098 volwassenen uitgevoerd in de staat Colorado, bijzonder doeltreffend blijkt. De vrijwilligers, gemiddeld 44 jaar oud met een gemiddelde BMI van 25.3, namen deel aan een kort experiment. Gedurende vier dagen droegen ze een pedometer waarmee hun dagelijks aantal gezette stappen kon worden geteld. Resultaat: ongeveer eenderde (33 %) van de deelnemers legde minder dan 5 000 stappen per dag af (gemiddeld is dit zowat 6 800 stappen per dag). Slechts 16 % van de deelnemers haalde ‘de 10.000 stappen’ per dag, een maatstaf die momenteel door specialisten als norm wordt aanzien.

De belangrijkste factoren die het dagelijks stappen beïnvloeden zijn onder meer : de leeftijd (hoe ouder, hoe minder beweging), de samenlevingsstatus (gehuwde koppels zijn minder actief), het inkomen (personen met een inkomend schommelend tussen
25 000 en 100 000 dollar doen meer aan beweging) en … de stijging van de BMI. Zoals verwacht stelden de onderzoekers vast dat obese personen (BMI > of = 30) dagelijks minder stappen haalden (gemiddeld 2 000) in vergelijking met personen met een normaal gewicht. Meer stappen is dan ook zonder twijfel een eerste en belangrijke aan te bevelen maatregel bij personen met overgewicht.

Het genoegen langer aanhouden…

Andere recent onderzochte aspecten in dit verband zijn ondermeer de intensiteit en de duur van fysieke activiteit tijdens het volgen van een dieet (3). Een onderzoek, uitgevoerd bij vrouwen met overgewicht (leeftijd tussen 21 en 45 jaar), kwam tot het nog steeds geldend adagium : om gewicht te verliezen is niet zozeer snel lopen maar vooral lang lopen belangrijk ! Gedurende 12 maanden volgden de vrijwilligers een intensief vermageringsprogramma met onder meer groepsbijeenkomsten, caloriebeperking van de voeding en telefonische ondersteuning. Ze werden in vier groepen onderverdeeld die ieder een verschillend bewegingsprogramma in intensiteit en duur kregen : hoge intensiteit/lange duur, matige intensiteit/lange duur, matige intensiteit/matige duur en hoge intensiteit/matige duur. Bij aanvang van het onderzoek volgde iedere groep hetzelfde bewegingsprogramma : hoge intensiteit/matige duur (100 minuten wandelen per week). Nadien werd, naargelang de groep, de intensiteit en de duur stelselmatig opgedreven (respectievelijk 200, 300, 200 en 150 minuten per week).
Resultaat na één jaar : het gemiddeld gewichtsverlies in iedere groep bedroeg respectievelijk 8.9, 8.2, 6.3 en 7.0 kg. Er kon evenwel geen direct verband gelegd worden tussen de daling van het lichaamsgewicht en de BMI en de intensiteit of de duur van de fysieke inspanningen. Daartegenover staat dat wanneer de onderzoekers enkel de gemiddelde wekelijkse duur van de fysieke beweging in rekening brachten er wel verschillen konden vastgesteld worden. Het gewichtsverlies bij de vrijwilligers uit de groepen met meer dan 200 minuten fysieke activiteit per week was groter dan bij diegenen die slechts 150 minuten per week fysiek actief waren. Het verloop van de cardio-respiratorische capaciteit verliep in dezelfde lijn : deze verhoogt enkel bij langer aangehouden fysieke activiteit. Een vaststelling die op één lijn zit met de WGO aanbeveling : minstens 30 minuten matige fysieke activiteit per dag. De resultaten van een andere studie (4) wijzen in dezelfde richting : niet zozeer de intensiteit dan wel de afwisseling in beweging is belangrijk. Een aspect dat overigens het risico op de ziekte van Alzheimer bij bejaarden in positieve zijn beïnvloedt.

Beweging en metabool syndroom

Fysieke activiteit kan soms ook een eerder onverwachte gevolg met zich meebrengen, meer bepaald aangaande het systematisch gebruik van bepaalde geneesmiddelen. Een onderzoek (5) uitgevoerd aan de universiteit van Pittsburg, Pennsylvania, stelt in dit verband dat fysieke activiteit doeltreffender is dan de inname van metformine bij personen met overgewicht en lijdend aan een metabool syndroom. 3 234 vrijwilligers namen deel aan een drie jaar durend diabetespreventieprogramma. Ze werden in drie groepen ingedeeld : een groep kreeg metformine toegediend, een groep een placebo en een groep volgde een intensief vermageringsprogramma (met onder meer 150 minuten fysieke activiteit per week) waarbij een gewichtsverlies van 7 % werd nagestreefd.
Op het einde van de rit bleek dat in de groep die het intensief interventieprogramma volgde het metabool syndroom met 41 % kon teruggeschroefd worden, terwijl dit percentage, in vergelijking met de placebo-groep, in de metformine-groep slechts 17 % bedroeg. Eens te meer een pleidooi om in de eerste plaats de levensstijl aan te passen alvorens naar medicatie te grijpen…

Nicolas Rousseau
Diëtist-voedingsdeskundige

Referenties
Etude TNS Media 2003
Wyatt HR et al. Med Sci Sports Exerc 2005 ;37(5) :724-30
Chambliss HO. Clin J Sport Med 2005 ; 15(2) :113-5
Podewils LJ et al Am J Epidemiol, 2005; 161(7):639-51
Orchard TJ et al. Ann Intern Med 2005;142(8):611-9

hoog van bladzijde