Door Nicolas Guggenbühl
" HEALTH & FOOD " nummer 65, Mei/Juni 2004
|
Water, de enige drank die vanuit fysiologisch oogpunt onontbeerlijk is, levert helemaal geen calorieën. Nochtans is het zowel qua volume als gewicht de belangrijkste component van ons lichaam. Dank zij zijn neutrale smaak kan water zowel tussen als tijdens de maaltijden gedronken worden. Het is de meest polyvalente drank voor wat het samengaan met gerechten betreft. Doordat water geen stimulerende bestanddelen zoals cafeïne en andere alkaloïden bevat, die wel in onder meer koffie, thee, cola light terug te vinden zijn, mag het in vrij grote hoeveelheden gedronken worden. Water kan overal gedronken worden, op ieder moment van de dag, zonder beperkingen (met uitzondering van bepaalde mineraalwaters die een aanzienlijke hoeveelheid natrium, fluor of andere bestanddelen kunnen bevatten).
Minerale toverkunst?
Zijn bepaalde waters beter om te vermageren dan andere? Dit is althans de boodschap die in tal van publicitaire publicaties te lezen staat. En zoals voor de meeste waters waaraan bijzondere eigenschappen worden toegemeten, is het dank zij de ‘bijzondere' mineralensamenstelling dat ze deze bijzondere eigenschap bezitten. De zwavelzuurhoudende waters (SO 4 > 200 mg/l) bevorderen de eliminatie, een eliminatie via de nieren, geen eliminatie van vet (een boodschap die aan het oog van menig lezer ontsnapt). Sulfaten hebben een licht laxerende werking, die evenwel onvoldoende is om de opname van energierijke voedingsmiddelen te milderen.
Bepaalde waters kunnen op significante wijze de aanbreng van enkele mineralen beïnvloeden, dit geldt onder meer voor calcium en magnesium, wat bij energiebeperking niet ongelegen is. Maar ook hier geldt, hoewel bepaalde onderzoeken aantonen dat er een omgekeerd verband zou bestaan tussen de calciuminname en het risico op overgewicht, dat nergens kon worden aangetoond dat calcium goed is om te vermageren. De mineralen in water kunnen wel bijdragen tot het dekken van de nutritionele behoeften. Hoewel de biobeschikbaarheid van calcium in water goed is, is er tot op heden geen enkele aanwijzing dat het een positieve invloed zou hebben om het vermageren.
Nicolas Guggenbühl
|
Verdunt calorieën
Water drinken brengt volume in de maag, waardoor een gevoel van verzadiging optreedt. Het is juist dit gevoel dat iemand die wil vermageren wil ervaren. Dit gevoel van ‘volume' geldt ook voor lucht. Lucht in voedingsmiddelen brengen (bijvoorbeeld in mousses) geeft een groter verzadigingsgevoel aan voedingsmiddelen dan niet ‘opgeblazen' voedingsmiddelen (1). Water is ook een uitstekende energieverdunner, het kan de hoeveelheid calorieën in voedsel aanzienlijk verlagen. De laatste jaren is het begrip energiedensiteit bij de behandeling van zwaarlijvigheid een sleutelwoord geworden. Er zijn heel wat aanwijzingen dat de consumptie van voedingsmiddelen met een hoge energiedensiteit (doorgaans rijk aan suikers en/of vetten) veel vlugger de energiebalans in onevenwicht brengt dan van voedingsmiddelen met een lage energiedensiteit.
De prijs van calorieën
Ook in socio-economische studies staat de energiedensiteit centraal: in vergelijking met voedingsmiddelen met een hoge energiedensiteit (suikerwaren, vette vleessoorten, suikerrijke en/of vetrijke voeding) is de prijs per calorie voor voedingsmiddelen met een lage energiedensiteit bijzonder hoog (rauwkost, groenten, magere melk- en vleesproducten). Meer en meer stelt men vast dat zwaarlijvigheid - destijds een ‘rijkemans' aandoening - zich verplaatst naar sociaal minder behoede bevolkingsgroepen, waar zwaarlijvigheid meer en meer een ravage aanricht. Het is juist in deze bevolkingsgroep dat voedingsmiddelen met een lage energiedensiteit niet als een noodzaak worden aanzien.
Zonder een invloed te hebben op de keuze van voedingsmiddelen biedt water een relatief gemakkelijke oplossing om meer volume te geven aan de voeding, zeker daar waar de calorieën geconcentreerd en alom aanwezig zijn.
Een glas water
Al bij al is de invloed van het drinken van water op de totale calorie-inname een aspect dat nog maar weinig is onderzocht. In een van de zeldzame studies werd de inname van twee verschillende menu's vergeleken: enerzijds een rijstschotel met kip (gecontroleerde hoeveelheid) en anderzijds dezelfde schotel met ofwel een glas water (356 ml) ofwel een zelfde volume soep. De onderzoekers stelden vast dat enkel bij de proefpersonen die soep genomen hadden het hongergevoel na de maaltijd minder vlug optrad en de hoeveelheid energie die bij de volgende maaltijd werd ingenomen lager was. Vaststellingen die bij de waterdrinkers niet konden worden genoteerd. Het besluit van de onderzoekers luidde: het is niet zozeer het water dat als drank gedronken wordt dan wel het water dat in het voedsel zelf aanwezig is dat voor een verzadigingsgevoel zorgt. Hierbij moet wel vermeld worden dat het onderzoek uitgevoerd werd bij slanke vrouwen en dat dit wellicht niet geldt voor zwaarlijvige personen. Nog nooit kon worden aangetoond dat het drinken van water aanleiding gaf tot een spontane vermindering van de inname van energie.
Wat er ook van zij, in een vermageringsdieet heeft water ontegensprekelijk een belangrijke plaats. Wijzen we er ook op dat een aanzienlijke vermindering van de inname van calorieën gepaard gaat met een verminderde capaciteit om de urine te concentreren. Bij een hypocalorisch dieet moet dus vooral aandacht besteed worden aan een voldoende vochtinname, een opdracht die perfect door het drinken van water kan worden ingevuld.
Nicolas Guggenbühl,
Diëtist-voedingsdeskundige
Ref. :
Rolls BJ et al. Am J Clin Nutr. 2000 Aug;72(2):361-8
Rolls BJ et al. Am J Clin Nutr 1999;70(4):448-55.
|
