Nicolas Rousseau diëtist, voedingsdeskundige

" HEALTH & FOOD " nummer 83, Juni - Juli 2007

"Evenwichtige voeding: gedrag en gewoontes" is de titel van de studie die de vermaarde ijsfabrikant liet uitvoeren. De maaltijden van de dag, de erin verwerkte of aanwezige voedingsmiddelen, snacks en tussendoortjes werden uitvoerig in de studie bevraagd. De studie liep in vijf Europese landen: Italië, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Zweden. In ieder land werden 150 mensen aangezocht, leeftijd tussen 25 en 60 jaar. Het eerste deel van de enquête, waarin de leef- en eetgewoontes aan bod kwamen, werd aan huis afgenomen middels een persoonlijk interview. Het tweede luik, waarin de inname van ijsjes en snacks werd bevraagd, moest zelf gedurende zeven dagen in een eetdagboekje worden genoteerd.

Gemakkelijker gezegd dan gedaan

Tweederde van de Europeanen beweert aandacht te hebben voor een gezonde voeding. Paradoxaal genoeg beweert een bijna even talrijk aantal dat het moeilijk is om over een langere periode 'gezond te eten'. Meer dan de helft geeft toe dat de informatie op de verpakking hen helpt om een gezonde keuze te maken. De verpakking heeft dus een belangrijke informatieve rol, al blijkt de informatie vaak moeilijk te begrijpen. Er bestaat ook heel wat verwarring omtrent het begrip 'nutritioneel evenwicht', meer in het bijzonder in verband met de calorieaanbreng van de tussendoortjes. Men geeft ook aan dat eetgenoegens beperkt worden door de principes van een gezonde voeding: meer dan 40 % van de ondervraagden beweert dat beide facetten onverzoenbaar zijn! De meesten daarentegen geven toe dat 'iedere dag een beetje tafelgenoegens toelaten' het gemakkelijker maken om gezond eten op lange termijn vol te houden.

De Fransen: het meeste eetgenoegens

Er kwamen een aantal belangrijke culturele verschillen aan het licht. De Italianen zijn het strengst. Ze kiezen in de eerste plaats voor gezonde producten, sluiten veel genotsmiddelen uit en zijn het helemaal niet eens met de uitspraak "een klein beetje eten waarin men zin heeft, kan alleen maar goed zijn voor de gezondheid". De Fransen zijn veel 'losser' voor wat hun voeding betreft. Voor hen is eten in de eerste plaats genieten. Ze schenken weinig aandacht aan de calorieën, etikettering of de keuze van gezonde producten. In het Verenigd Koninkrijk is de benadering geheel Angelsaksisch: ze diëten regelmatig, de Britten hebben het moeilijk om een gezonde voeding op lange termijn vol te houden, ze zijn 'geobsedeerd' door de calorieën en vinden de nutritionele etikettering onontbeerlijk om gezond te kunnen eten. Voor de Duitsers gelden dezelfde principes. In Zweden zijn de consumenten er stellig van overtuigd dat dagelijkse eetgenoegens integraal deel uitmaken van een gezonde en evenwichtige voeding.

Verkeerde opvattingen over eetgenot

Ook de perceptie omtrent het voedingsprofiel van voedingsmiddelen en eetgenoegens wordt door de meeste Europeanen verschillend ervaren. Fruit, fruitsap, yoghurt met fruit en kaas worden zowel als genotmiddel als goed voor de gezondheid beschouwd. Drinkyoghurt, volle yoghurt, een glas melk en graanrepen krijgen als genotsmiddel een meer neutrale beoordeling. Zeer gegeerde producten daarentegen, zoals chocolade, gebak of ijsjes worden resoluut als niet passend in een gezonde voeding bestempeld. Een duidelijke aanwijzing dat de kloof tussen eetgenoegens en gezondheid zeer diep is. De perceptie 'gezond' blijkt dus in grote mate bepaald te worden door het subjectief beeld dat de consument heeft van een voedingsmiddel en niet door het werkelijk voedingsprofiel van een voedingsmiddel. Een misopvatting die logischerwijze het gevolg is van de beperkte voedingskennis van de consument. Een ijsje bijvoorbeeld heeft, in vergelijking met andere producten die door hun vet- en/of suikersamenstelling toch heel wat calorieën aanleveren zoals graanrepen, kaas, koekjes, fruittaart, ... een vrij negatief imago. Een ander frappant voorbeeld komt uit Italië. Hier is men er van overtuigd dat frisdranken en fruitsappen vetten bevatten...

Versnaperingen: geen Europese eensgezindheid

Ook wat de snacks betreft vallen er opmerkelijke culturele verschillen te noteren. De Duitsers eten veruit de meeste tussendoortjes. Ze komen bijna aan zeven stuks per dag, voornamelijk in de namiddag en in de loop van de avond gegeten. Hun voorkeur gaat naar gebakjes en frisdranken, vervolgens naar fruitsap, fruit en yoghurt. Op de tweede plaats komen de Britten en de Fransen, met vijf stuks per dag. De eersten nemen de tussendoortjes vooral in de namiddag en 's avonds, en hun keuze is te vergelijken met die van de Duitsers. De Britten blijken de grootste eters te zijn van chocolade en graanrepen. De Fransen combineren snacks en nagerecht samen en dit bij de hoofdmaaltijd. Ze zijn de grootste verbruikers van kaas en yoghurt. De Zweden nemen gemiddeld vier maal per dag een lekker tussendoortje, voornamelijk 's avonds. Ze kiezen vooral voor fruit en kaas en zijn de grootste verbruikers van ijsjes. De Italianen kunnen gemakkelijk aan zoetigheden weerstaan. Ze sluiten het rijtje af met gemiddeld 3,5 dagelijkse versnaperingen, gewoonlijk genomen in de loop van de namiddag en ze bestaan uit gebakjes, fruit en yoghurt. Iedere snack heeft ook zijn specifiek uur waarop die genomen wordt. Zo worden fruitsap, yoghurt, gebakjes en graanrepen vooral in de voormiddag genomen, fruit en frisdranken de ganse dag door. Het verbruik van kaas varieert van land tot land: in Zweden is dit bij het ontbijt; in het Verenigd Koninkrijk en in Frankrijk 's middags; in Italië, Duitsland en Frankrijk is dat vooral 's avonds. Verse zuivelproducten worden vooral tijdens het avondmaal en in de loop van de avond gedronken, wat ook geldt voor ijsjes, chocolade en gezouten snacks.

En wat denken de Belgen?

Deze vraag werd door OLA ook in 2004 aan 1 000 Belgen (leeftijd 20-65 jaar) gesteld. Bij de eindresultaten bleken al even veel paradoxen aanwezig te zijn als in de laatste Europese peiling. Voeding heeft duidelijk een emotioneel aspect, eetgenoegens en gezonde voeding blijken ook voor de Belg moeilijk te combineren, in het bijzonder voor vrouwen. Nagenoeg tweederde van de ondervraagden beweert de basisprincipes van een gezonde en evenwichtige voeding te kennen. Een derde van de mannen en de helft van de vrouwen voelen zich (met betrekking tot hun lichaamsgewicht) schuldig na een 'extraatje', ook al beantwoordt het schuldgevoel niet altijd aan de nutritionele realiteit. Als een van de redenen voor deze 'voedselangst' wordt een gebrek aan passende alternatieven aangehaald. Nochtans is de diversiteit van aangeboden voedingsmiddelen nooit zo groot geweest als vandaag! Ook het gebrek aan duidelijke voedingsinformatie wordt als reden aangehaald. Wat de mening over de 'ijsjes' betreft is die niet verschillend van die in de overige betrokken landen: in een gezonde en evenwichtige voeding zijn ze niet op hun plaats. Ze zijn zeker minder goed dan verse kaas, wijn, bier of chocolade... chauvinisme op zijn Belgisch? Wat er ook van zij, uit de twee studies blijkt duidelijk dat de kloof tussen de goede intenties van de consument en zijn kennis omtrent gezonde voeding nog zeer diep is. Dit verkaart voor een deel de verwarring aangaande bepaalde (mis)opvattingen over voeding en waarom het zo moeilijk blijkt om eetgenoegens en gezonde voeding in de praktijk toe te passen. De aanwezigheid van eenvoudige herkenningstekens of aangepaste eetgewoontes zijn daar het sprekend bewijs van.

Nicolas Rousseau diëtist, voedingsdeskundige

Referenties
Healthy Eating: Attitude and Behaviour. Research International. OLA. Maart 2007 Kwantitatieve studie Alter Echo bij 614 Belgische families, november 2004

hoog van bladzijde