In de geneeskunde weten we niet altijd waar het ei en de kip zijn. Zo is algemeen bekend dat hypertensiepatiënten een verhoogd risico hebben op nierstenen in vergelijking met mensen met een normale bloeddruk. Maar er zijn ook alsmaar meer aanwijzingen dat mensen die een niersteencrisis hebben gehad ook meer risico lopen op arteriële hypertensie dan degene die nooit dergelijke pijnlijke ervaring hebben gehad. Maar waar is dan het ei en waar de kip?
Misschien gaat het noch om het ene noch om het andere maar zouden beide afwijkingen het gevolg zijn van een andere aandoening. Nieuwe epidemiologische vaststellingen lijken er op te wijzen dat het verband het metabool syndroom is. Dat was al goed geweten voor arteriële hypertensie: de eerste studie waarin dergelijk verband werd geopperd dateert van 1967 en niemand denkt er nog aan dat verband te ontkennen. Het mechanisme van die combinatie zou te maken hebben met een verhoogde excretie in de urine van calcium bij mensen met een te hoge natriumaanbreng. We weten trouwens dat die aanbreng een invloed heeft op de bloeddruk. Volgens een ander pathofysiologisch concept werd een gestoord calciumtransport in de nier geopperd bij hypertensiepatiënten. Dat was de hypothese « van de calciumlek ». Maar die hypothese werd recentelijk aangevochten.
Maar reeds lange tijd stellen bepaalde auteurs voor nierlithiase, en in het bijzonder urinezuurlithiase, te linken met het metabool syndroom. Om eerlijk te zijn dient gezegd dat het eigenlijk de hyperuricemie die ze aldus wilden aanduiden. Maar er waren ook tegenstanders die meenden dat de anderen overdreven.
Ook al zijn de gegevens nog niet volledig doorslaggevend voor een verband tussen urinezuurstenen en obesitas, toch tekenen zich theoretische argumenten af. De voornaamste daarvan heeft te maken met het verzuren van de urine bij mensen met obesitas en/of insulineresistentie. Het is juist dat bij nierlithiase net zoals bij hypertensie maatregelen op gebied van voeding en levenswijze belangrijk kunnen zijn. In beide gevallen hebben gewichtsverlies, beperking van zoutaanbreng, verhoogd verbruik van groenten en fruit een belangrijke plaats in de preventie. En bij de patiënten bij wie die maatregelen niet voldoende zijn kunnen thiazidediuretica een voordeel betekenen voor de bloeddruk en voor het verminderen van de calciurie. We mogen echter niet vergeten dat de guidelines voor hypertensie overal in de wereld de nadruk leggen op het feit dat er vaak van in het begin verschuillende geneesmiddelen nodig zijn en dat er bij de combinaties een middel moet zijn dat interfereert met het renine-angiotensine-aldosteron systeem (RAA).
Dr. J. Andris
Referentie:
Obligado SH, Goldfarb DS. Am J Hypertens 2008; 24 januari (epub ahead of print) : doi 10.1038/ajh.2007.62.
