Als we het hebben over diabetes, dan gaat het zowel over de ziekte zelf als over de complicaties ervan. Er zijn macrovasculaire (arteriopathia obliterans, CVA en infarct) en microvasculaire (retinopathie, neuropathie en nefropathie) complicaties maar er wordt veel minder gedacht aan infecties en de gevolgen daarvan. Tot dergelijke infecties behoort ook gingivitis. Een diabetespatiënt kan inderdaad mondaandoeningen hebben die verband houden met zijn diabetes. Gingivitis of tandvleesontsteking komt frequenter voor bij diabetici dan bij andere mensen. De meest ernstige vorm van gingivitis is periodontitis. In dat stadium ontstaan er zakjes tussen de tanden en het tandvlees die zich vullen met etter. Als daar niets aan wordt gedaan, kunnen de tanden uitvallen. Een strikte mondhygiëne is dan ook noodzakelijk om dat fenomeen te voorkomen of af te remmen. Soms is een heelkundige ingreep nodig op het tandvlees om dat te herstellen en te pogen de bedreigde tanden te redden. In bepaalde gevallen lijkt een laserbehandeling ook nuttig.

Door recent onderzoek is de opvatting veranderd over het verband tussen gingivitis en diabetes. Lange tijd werd gedacht dat de diabetes de oorzaak was van de mondaantasting en niet omgekeerd. Dat kan worden verklaard door een verminderde weerstand tegen infecties door de diabetes, terwijl de mond een milieu is dat zeer veel bacteriën bevat. Maar nu is men van mening dat deze relatie in twee richtingen gaat. Diabetici lopen inderdaad een groter risico op gingivitis dan niet-diabetici maar een ernstige gingivitis kan de controle door het lichaam van de bloedsuiker verminderen en op die manier het ontstaan van diabetes in de hand werken. Maar het verband is niet zo eenvoudig als dat. Bajaj et al. (Indië) hebben twee groepen van 50 diabetici vergeleken: de ene groep met mondcomplicaties en de andere zonder. In de eerste groep had 34% van de patiënten een periodontitis, 24% mondcandidiasis en 24% had een of meerdere tanden verloren. Mondslijmvliesulceraties kwamen voor bij 24% van de mensen van de eerste groep, een smaakverandering bij 20% , xerostomie (droogte van de mond) of hyposialie (onvoldoende speekselproductie) bij 14% en tandcariës bij 24%. Er werd ook een branderig gevoel in de mond vastgesteld bij 10 van de mensen met mondcomplicaties bij hun diabetes. De nuchtere glycemie en de post-prandiale glycemie waren significant hoger bij de patiënten met mondcomplicaties dan bij de anderen. Significante verschillen werden ook gevonden tussen beide groepen voor wat betreft neuropathie, retinopathie en dyslipidemie. Dat wijst erop dat het mechanisme van de mondcomplicaties bij diabetici van het microvasculaire type is.

Kunnen we iets doen tegen deze complicaties buiten een lokale klassieke behandeling van periondontitis en een strikte mondhygiëne? Serrano et al. (Colombië) hebben twee groepen mensen vergeleken. De ene groep bestond uit diabetici zoals in voorgaande studie en de andere uit niet-diabetici met overeenkomstige leeftijd als in de eerste groep. Bij de diabetici was er overwegend een relatief goede controle van hun glycemie en volgens de auteurs ook van hun HbA1c alhoewel dat toch 7,94% bedroeg. Het percentage chronische periodontitis was vergelijkbaar in beide groepen als men de CAL-criteria toepast: 22% in beide groepen. Maar er waren duidelijk meer gevallen bij diabetici dan bij niet-diabetici (23,07% vs 5,12%) als men als criterium ontsteking van het parodontium nam. En in dat geval stond de mate van controle van de metabolische ziekte in verband met de parameters van de periodontitis. Ook al was de toestand van het tandvlees bij de diabetici over het algemeen minder goed dan bij de mensen in goede gezondheid, is dat een argument voor de mogelijkheid dat door een goede controle van de diabetes de aantasting van het tandvlees kan worden verbeterd of tenminste enige bescherming ertegen biedt.

Dat werd ook bevestigd in een andere studie door Demmer et al. (Duitsland). Die onderzoekers hebben mogelijke verbanden gezocht tussen type 1 en type 2 diabetes en de mate van controle van de ziekte enerzijds en de toestand van het periodontium na 5 jaar anderzijds. Zij hebben aangetoond dat de mate van controle van de diabetes, maar niet de ziekte zelf, voorspelde of er tanden zouden verloren zijn na 5 jaar. Een reden te meer dus om onze patiënten te overtuigen hun diabetes zo optimaal mogelijk te verzorgen.