Door Nicolas Guggenbühl
" HEALTH & FOOD " nummer 53, Juni/Juli 2002
|
De laatste vijftig jaar vertonen wetenschappers een bijzondere belangstelling voor de Mediterrane voeding. Het ontbreekt zeker niet aan studies waaruit blijkt dat deze voedingwijze tal van gezondheidsvoordelen biedt. In de eerste plaats op het gebied van de cardiovasculaire aandoeningen, maar ook ten aanzien van bepaalde kankers, type 2 diabetes en zelfs op het verouderingsproces. De gegevens zijn dermate overtuigend dat ze als referentiewaarden voor voedingsnormen kunnen gelden. Maar wetenschappers mogen zich niet in hun ivoren toren terugtrekken, temeer daar men nu vaststelt dat er zich andere tendensen voordoen : de traditionele Mediterrane voeding, waarvan de deugdzaamheid tot in alle uithoeken van deze aardbol geprezen wordt, staat op het punt te verdwijnen….
Nieuwe generatie
Men is ver weg van de levensstijl – inclusief de voeding en de fysieke activiteit – van de Kretenzische boer. De “fast-foodcultuur” heeft het land van de olijfbomen evenmin gespaard. Ook in Griekenland is de combinatie vet vlees + frieten een klassiek gerecht geworden en in Italië is roomijs heer en meester… Een en ander blijkt uit een Portugese en Spaanse studie : het stadsleven en de stijging van de socio-economische status worden als belangrijkste factoren aanzien die tot het opgeven van de traditionele voeding leidden (1,2).
In de Noord-Europese landen daarentegen maakt de Mediterrane voeding furore, althans ogenschijnlijk. Het is immers gemakkelijker om ze te verkopen dan om ze zich eigen te maken. De producten met een Mediterraan trekje prijken meer en meer in onze winkelrekken. Een aantal daarvan, zoals de graan- en groentenmengelingen, of koude groentensoep, zijn hun Mediterrane stempel waardig, terwijl voor andere alleen maar de verpakking wat Mediterraans is. Na margarine en boter op basis van olijfolie, hebben chips en andere snacks nu ook hun intrede gedaan. Achter de prachtige, hel gekleurde verpakking die uiteraard naar de “olijfolie” verwijst, schuilen vette en gezouten producten zonder enige nutritionele waarde. Daartegenover staat dat basisproducten : groenten en fruit, niet de minste Mediterrane impuls krijgen.
De cultuur verliest zijn roots
De resultaten van een recente studie (3), uitgevoerd bij Griekse studenten die naar Glasgow uitweken, is onthutsend : na zes maanden aten de studenten minder verse groenten, verse vis, peulvruchten en meer koekjes, snacks, gesuikerde en/of alcoholische dranken, mayonaise en andere sauzen. De gemiddelde inname van groenten en fruit van de studenten was gedaald van 363 g in Griekenland naar 124 g in Glasgow. De belangrijkste factoren die dit gedrag verklaren zijn de hoge prijs alsook de minderwaardige kwaliteit van de aangeboden verse producten. Zoals ook uit andere studies blijkt (Japanners die naar de Verenigde Staten migreerden) bleven de meetbare gevolgen van deze verwestersing niet uit : de incidentie van cardiovasculaire anthologieën nam toe.
Het aannemen van een Mediterrane voeding, waarin plantaardige producten een bevoorrechte plaats innemen, veronderstelt een keuzemogelijkheid van verse kwaliteitsproducten. Vaak is het de kalender die primeert om plantaardige producten zo vroeg mogelijk in het jaar en zo lang mogelijk aan te bieden. Hoe vaak komt het voor dat tomaten tegelijk heerlijk van smaak en mooi rood zijn, dat peren of perziken voldoende rijp zijn ? Dit draagt er niet toe bij zich de principes van een Mediterrane voeding eigen te maken. Een voeding die zich overigens meer en meer vereenzelvigt met industriële producten waarvan het Mediterrane “label”, met een gerust geweten, hun plaats in het evenwicht doet vergeten.
Nicolas Guggenbühl
(1) Rodrigues SS, de Almeida MD. Public Health Nutr 2001;4(5B):1167-71
(2) Aranceta J. Public Health Nutr 2001;4(6A):1399-402.
(3) Papadaki A, Scott JA. Eur J Clin Nutr 2002;56(5):455-67. |
