Ijzer is een oligo-element waarover al tal van publicaties verschenen zijn en waarvan een tekort zeer verspreid zijn onder de welvarende bevolking. Het zijn vooral de vrouwen die erdoor getroffen worden. In vergelijking met mannen is hun ijzerbehoefte (omwille van de maandelijkse menstruaties) bijna dubbel zo groot.
Ijzer is echter een dubbel snijdend zwaard. Enerzijds is het onontbeerlijk voor de vorming van hemoglobine en anderzijds werkt het katalyserend bij de vorming van vrije radicalen ondermeer door hydroxylvorming. Dit is een krachtig oxidans dat onder meer cellulaire membranen, vetten, eiwitten en het DNA aantast, waardoor beschadiging van het weefsel ontstaat. Een aantal publicaties melden dat een te veel aan ijzer de doeltreffendheid van de insulinewerking negatief beïnvloedt (het fenomeen van de insulineresistentie) en de afscheiding door de pancreas verstoort.
Meer dan 32.000 stalen
Hemochromatose is een veel voorkomende aandoening als gevolg van type 2 diabetes. De ziekte wordt gekenmerkt door een abnormale hoge intestinale absorptie van ijzer. In het verleden meldden al diverse studies op het verband tussen grote ijzervoorraden als gevolg van een hoog ferritinegehalte en een verhoogd risico op diabetes. Toch mogen hieruit niet te voorbarig conclusies getrokken worden, een te hoog ferritinegehalte kan ook het gevolg zijn van diabetes en van een daarmee gepaard gaande ontsteking.
Vandaar het belang van dit nieuw onderzoek, uitgevoerd door een onderzoeksteam van de School voor Maatschappelijke Gezondheid van Havard, Boston, waarbij bloedstalen van meer dan 32.000 verpleegkundigen werden verzameld. Na verloop van 10 jaar kon het voorkomen van type 2 diabetes vergeleken worden met de bloedanalyses, waarbij vooral gekeken werd naar de ijzervoorraad in het lichaam (het ferritinegehalte in het bloed en het verband tussen de transferrinereceptoren en het ferritine).
De resultaten zijn duidelijk: hoe hoger de ijzerreserves, hoe groter het risico op type 2 diabetes. Ook na correctie van diverse risicofactoren, zoals de body mass index (BMI), de menopauzale status, alcoholconsumptie of het gehalte aan het C-reactive protein (CRP, een ontstekingsmarker) bleef het verband ongewijzigd.
Recentelijk hebben dezelfde onderzoekers van de Havard Universiteit een andere studie gepubliceerd. Op basis van een onderzoek bij 38.000 mannen kon een verband worden aangetoond tussen de consumptie van rood vlees en het risico op diabetes, terwijl dit niet het geval was met betrekking tot de totale ijzerconsumptie. Hieruit blijkt dat er nog heel wat vragen blijven. Aangaande de consumptie van rood vlees (rijk aan ijzer) blijft de boodschap: matiging.
Nicolas Guggenbühl
Diëtist-nutritionist
Referenties :
(1) Jiang R et al. JAMA 2004 ;291 :711-17.
(2) Jiang R et al. Am J Clin Nutr 2004 ;79(1) :70-5.
|
