Sinds de ontdekking van de pre- en probiotica hebben tal van onderzoekers gepoogd de mechanismen te verklaren via dewelke zij een positief effect hebben op onze gezondheid. Er werden al heel wat mysteries opgehelderd tot heden toe maar er blijft nog een lange weg af te leggen om alle verrassingen te kennen die deze producten voor ons in petto hebben.

Het concept « probiotica » werd ontdekt door Elie Metchnikoff in 1907. Hij heeft toen ontdekt dat sommige micro-organismen gunstige effecten konden hebben op de gezondheid van mensen die ze gebruikten maar hij wist nog niet welke de werkingsmechanismen waren.

Sindsdien hebben de probiotica al een heel traject afgelegd en de vorsers hebben een indrukwekkend aantal toepassingen voor deze micro-organismen aangetoond bij talrijke aandoeningen: zuigelingendiarree met Rotavirus, iatrogene diarree, kinderallergie, gastro-intestinale en luchtweginfecties, eradicatie van Helicobacter pylori, ziekte van Crohn, colitis ulcerosa bij kinderen,...

We mogen niet vergeten dat al die effecten afhangen van een reeks factoren zoals de stam en de gebruikte soort probiotica, de dosis en de verblijftijd. Alle probiotica zijn dan ook niet gelijk.

Het begrip « prebiotica » deed zijn intrede voor het eerst in de jaren 1980 en er werden sindsdien tal van onderzoeken uitgevoerd om de mysteries van deze producten te doorgronden. Het voornaamste positieve effect dat aan de prebiotica wordt toegeschreven is het feit dat ze de groei stimuleren van voor de gastheer gunstige bacteriën. Op die manier verhinderen ze dan ook onrechtstreeks dat andere pathogene bacteriën zich in het colon inplanten. Maar er werden ook nog heel wat andere positieve effecten aan deze producten toegeschreven.

Ons maagdarmkanaal bevat tussen 60 en 70% van de immuuncellen van ons lichaam. Volgens de huidige beschikbare gegevens lijkt het dat de microbiotica het immuunsysteem zowel lokaal als algemeen kunnen beïnvloeden (minder risico op infectie, allergie, ontsteking,...).

Er bestaan heel wat pathologieën die het immuunsysteem kunnen ontregelen. Dat is het geval voor het HIV-virus, allergieën, coeliakie en kankers. Zuigelingen en senioren hebben ook een minder doeltreffend immuunsysteem dan een gezonde volwassene.

In al die situaties zouden probiotica, hun metabolieten (postbiotica), prebiotica of de combinatie pre-/probiotica (symbiotica) een belangrijke rol kunnen spelen door de regeling van de afweersystemen te verbeteren, vooral dan door de immuunfunctie van de darmcellen te ondersteunen.

Probiotica spelen natuurlijk ook een rol voor de gezondheid van de darm. Een eerste voordeel is het verbeteren van de levenskwaliteit van patiënten met een prikkelbaredarmsyndroom (IBS). In verschillende studies werd immers geopperd dat door probiotica bij mensen met IBS de levenskwaliteit en de symptomen aanzienlijk kunnen verbeteren.

De probiotica zouden de adherentie en de groei afremmen van bepaalde pathogene bacteriën in de darm. Ze zouden tevens de microbioflora in de darm stabiliseren, de functie van de epitheelbarrière verbeteren, de reactie op mucosale stress afzwakken en een ontstekingsremmend en immuunmodulerend effect hebben. De probiotica zouden eveneens de perifere viscerale hypersensibiliteit afremmen.

We herinneren er evenwel aan dat zoals hoger gezegd, al deze effecten afhangen van de dosis, de stam en de gebruikte soort micro-organisme. We geven hier als voorbeeld Lactobacillus plantarum. In sommige studies werd aangetoond dat dit probioticum significant de endotheliale immuunfucntie kon verbeteren. Bovendien zou L. plantarum ook het vermogen hebben om de toll-like receptoren-2 (TLR2) te stimuleren; dat zijn eiwitten die een rol spelen bij het herkennen van pathogenen en ook bij de aangeboren immuniteit.

Probiotica en hun metabolieten zouden ook nog van belang zijn in de pediatrie. Er bestaat een hele reeks studies over de mogelijke voordelen van deze producten in de pediatrie, gaande van de blootstelling van de foetus tijdens de zwangerschap tot suppletie met probiotica bij zuigelingen en het verrijken van kindervoeding.

Uit alle beschikbare gegevens in de wetenschappelijke literatuur blijkt dat probiotica wel degelijk van belang zijn voor de pediatrie. Het voornaamste voordeel van gebruik van deze micro-organismen bij kinderen zou een significante daling zijn van het aantal darmproblemen zoals kolieken, constipatie, flatulentie, buikpijn en fecale incontinentie.

Bovendien wordt in alle studies over de veiligheid van het gebruik van dergelijke micro-organismen bevestigd dat probiotica gezond zijn, goed worden verdragen en niet schadelijk zijn voor de groei of het gedrag van kinderen op korte termijn. Probiotica zouden ook nog het uitdrijven de feces bij kinderen vergemakkelijken en de frequentie van ontlasting verhogen.