Op tal van voedingssupplementen en –middelen staan nu nog claims over gunstige effecten voor de gezondheid. Maar die gunstige effecten blijken niet altijd gebaseerd op tastbare wetenschappelijke bewijzen. Het Europese agentschap voor voedselveiligheid (EFSA of European Food Safety Authority) heeft zich bijna 3 jaar beziggehouden met meer dan 3 000 functionele gezondheidsbeweringen en heeft nu recentelijk een lijst gepubliceerd met de toegelaten en verboden claims op etiketten van voedingsmiddelen en –supplementen.

Een gezondheidsclaim is een bewering waarin wordt gesuggereerd, bevestigd of geïmpliceerd dat er een verband bestaat tussen enerzijds een reeks van voedingmiddelen, een voedingsmiddel of een van de bestanddelen ervan en anderzijds de gezondheid.

Er bestaan verschillende soorten gezondheidsclaims:

- functionele generische claims: daarin wordt gestipuleerd dat een voedingsmiddel gunstige effecten bezit voor de gezondheid van de persoon die de producten gebruikt waarop ze voorkomen;

- claims over een verminderd risico op ziekten of over de aanwezigheid van stoffen die de normale functie van het lichaam kunnen verbeteren.

Ook op voedingssupplementen kunnen claims staan. De wetgeving bepaalt als voedingsupplement elk voedingsmiddel met als doel de normale voeding aan te vullen. Zij bevatten een geconcentreerde bron van voedingsmiddelen of van andere stoffen met een nutritioneel of fysiologisch effect, alleen of in combinatie. Deze voedingsmiddelen worden gecommercialiseerd onder vorm van doses, aangeboden als gellulen, pastilles, tabletten, pillen en andere gelijkaardige vormen en ook als zakjes poeder, ampulles met vloeistof, flacons met druppelteller en ander analoge vormen van vloeibare bereidingen of in poeder bestemd om te worden ingenomen in eenheden van geringe kwantiteit.

Enkele maanden geleden hebben de experts van de wetenschappelijke groep NDA (Nutrition, Dietetic Products and Allergies) van de EFSA een belangrijke stap gezet in hun werk over gezondheidsclaims met de publicatie van evaluaties over de groep van generische functionele claims met uitzondering van die over botanische substanties die werden opgeschort in september 2010 door de Europese Commissie.

De publicatie van deze reeks van 35 evaluaties van claims vormt een hoogtepunt van meer dan drie jaar werk door de experts van het Europese Agentschap voor Voedselveiligheid. Tussen 2008 en 2011 hebben zij bijna 2 758 functionele generische gezondheidsbeweringen onderzocht over voedingsmiddelen om te bepalen of die berusten op een solide wetenschappelijke basis.

Van het geheel van de functionele gezondheidsclaims onderzocht door de EFSA werden er bijna 2.200 verworpen waaronder beweringen over het behoud van een goede botgezondheid voor producten en supplementen met glucosamine, claims over het verminderen van de cholesterolemie voor producten en supplementen met sojaproteïnen en claims van producten met een mengsel van bifidobacteriën (probiotica) waarvan werd beweerd dat deze micro-organismen bijdragen tot het ontwikkelen van een darmflora met een samenstelling die gelijkt op die van een zuigeling die borstvoeding krijgt.

De positieve lijst van claims kreeg onlangs de steun van de lidstaten en dat betekent dat de fabrikanten tot 2013 de tijd hebben om de claims van hun producten te verwijderen als die geen groen licht kregen van de Commissie. We herinneren eraan dat de geweigerde claims betrekking hebben op voedingsmiddelen en –supplementen. Om een therapeutisch effect te verkrijgen dient men dus producten, organismen en substanties te gebruiken die zijn geregistreerd als geneesmiddel en waarvoor de gezondheidseffecten zijn bewezen.

Sinds de oprichting ervan in 2002 speelt de EFSA een primordiale rol op gebied van evaluatie van risico’s in de Europese Unie wat betreft de veiligheid van voedingsmiddelen bestemd voor menselijke en dierlijke voeding. Dit organisme maakt er een erezaak van te excelleren en wordt erkend als Europees referentieorganisme op het vlak van evaluatie van risico’s van voeding en gezondheid van dieren en planten.

Met de jaren heeft de EFSA de banden versterkt met de partners en met geïnteresseerden zowel binnen als buiten de Europese Unie. Dankzij haar wetenschappelijke strategie en een geconsolideerde politiek zal zij de steun verder kunnen optimaliseren die ze verschaft voor de veiligheid van de Europese voedselketen en bijdragen tot het versterken van het vertrouwen in het Europees evaluatiesysteem van risico’s.

In de loop van de tien jaren van haar bestaan heeft de EFSA de beslissingen van de Europose Unie kunnen sturen op gebied van volksgezondheid dankzij het belangrijke wetenschappelijke werk dat ze heeft gerealiseerd op tal van gebieden.

In de toekomst zal de EFSA nog bijdragen tot het consolideren van procedures om de onafhankelijkheid te waarborgen van de wetenschappelijke beslissingprocessen om het vertrouwen nog meer te versterken in de kwaliteit van haar wetenschappelijk werk.