|
" HEALTH & FOOD " nummer 91, 2008
|
De cholesterolverlagende werking van plantensterolen (=fytosterolen) die 50 jaar geleden ontdekt zijn, is goed gekend bij zowel mens als dier.
Studies tonen aan dat een gemiddeld westers dieet tussen 80 en 300 mg plantensterolen per dag bevat (tabel 1). Experten wijzen er echter duidelijk op dat voor een therapeutisch gebruik van plantensterolen een consumptie in de grootte orde van grammen in plaats van milligrammen nodig is (Third Report of the National Cholesterol Education Program). Vandaar dat de consumptie van producten met fytosterolen voortdurend stijgt.
Natuur of chemie?
Plantensterolen komen van nature voor in fruit, groenten en plantaardige oliën (zie tabel). Deze plantensterolen zijn wasachtige verbindingen die slecht wateroplosbaar en slecht vetoplosbaar zijn. Vanzelfsprekend is dit geen bezwaar voor het gebruik van natuurlijke plantensterolen in voedingssupplementen. Daarentegen laat de slechte oplosbaarheid van natuurlijke plantensterolen hun toevoeging aan voeding niet toe. Om natuurlijke plantensterolen aan voeding (zoals margarines en yoghourts) toe te kunnen voegen, is een chemische verestering met vetzuren nodig. Als daar bovenop nog een chemische hydrogenatie toegepast wordt op de natuurlijke plantensterolen, worden plantenstanolen bekomen.
Het onderscheid tussen natuurlijke plantensterolen, veresterde plantensterolen en veresterde én gehydrogeneerde plantensterolen (= veresterde plantenstanolen) is belangrijk voor de consument. Kwalitatief gesproken heeft de verestering weliswaar geen negatief effect op de cholesterolverlagende werking. Maar kwantitatief gesproken is er een groot onderscheid in doeltreffendheid. De Amerikaanse wetgeving bewijst dit (zie tabel 2).
Sinds 2001 beveelt het National Cholesterol Education Panel (NCEP) het gebruik van plantensterolen aan als efficiënt middel om cholesterol te verlagen samen met de toepassing van meer klassieke methodes. Maar om een goed resultataat te bekomen, dient er een dagelijkse minimum inname te zijn. De resultaten van verschillende klinische studies hebben aangetoond dat de dagelijkse inname van 1,25 g natuurlijke plantensterolen de slechte cholesterol (LDL-C) met 10% verlaagt.
Europese evaluatie
De Europese Voedselautoriteiten (EFSA) hebben recent een rapport gepubliceerd over voedingsproducten met toegevoegde plantensterolen/stanolen op de Europese markt. Drie vaststellingen zijn opmerkelijk. Vooreerst is bekend dat de inname van plantensterolen de opname van carotenoïden licht kan doen afnemen. Vandaar had een Europese Verordening een etikettering die een uitgebalanceerde en gevarieerde voeding rijk aan fruit en groenten aanprijst, opgelegd. Spijtig genoeg kennen weinig consumenten deze aanbeveling. Vervolgens blijkt dat slechts een zeer beperkte groep van consumenten (1 tot 4% van de bevolking) gedurende meer dan een jaar de maximale dagelijkse inname van 3 g natuurlijke plantensterolen overschrijdt. Voor het overgrote deel van de bevolking is de gemiddelde dagelijkse inname echter te weinig om hun bloedcholesterol te doen verminderen. Tot slot stelt het EFSA vast dat het gehalte aan toegevoegde plantensterolen in voeding in sommige gevallen wel zeer laag is. Afhankelijk van de aard van de voeding varieert hun concentratie uitgedrukt als natuurlijke plantensterolequivalenten tussen 0,3 % en 8 %. Bijgevolg kan de kostprijs voor de hoeveelheid toegevoegde plantensterolen aanzienlijk zijn.
Eerst en vooral een evenwichtige voeding
Bij de consumptie van plantensterolen, hetzij via voeding verrijkt met plantensterolen, hetzij via voedingssupplementen, is het zeker aan te bevelen om te letten op een evenwichtige voeding, rijk aan groenten en fruit. Daarna dient de keuze gemaakt te worden tussen de natuurlijke plantensterolen, de veresterde plantensterolen of de veresterde én gehydrogeneerde plantensterolen. Hierbij is het verschil in cholesterolverlagende werking per eenzelfde gewichtshoeveelheid belangrijk (0,4 g natuurlijke plantensterolen = 0,65 g veresterde plantensterolen = 0,85 g veresterde plantenstanolen). Tot slot is waakzaamheid geboden omtrent de caloriën die afhankelijk zijn van de vorm waaronder de plantensterolen ingenomen worden. Het is genoegzaam bekend dat overgewicht een andere zeer belangrijke risicofactor voor cardiovasculaire ziektes is.
De Redactie
Referenties
European Food Safety authority (EFSA).
Consumption of Food and Beverages with added plant sterols in the European Union. Efsa Journal 2008; 133: 1 – 21.
http://www.efsa.europa.eu/EFSA/efsa_locale-1178620753816_1178690353765.htm
Lefrançois P et Ruby F. Phytosterols
http://www.passeportsante.net/fr/Solutions/PlantesSupplements/Fiche.aspx?doc=phytosterols_ps
National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on Detection, Evaluation and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III) National Institutes of Health, USA, September 2002.
http://www.nhlbi.nih.gov/guidelines/cholesterol/atp3full.pdf
Amerikaanse voedingswarenwetgeving (21 CFR Ch. 1 (4-1-02 Edition))
Food Labeling: Health Claims; Plant Sterol/Stanol Esters and Coronary Heart Disease; Interim Final Rule (US FDA 14/02/2003)
http://www.cfsan.fda.gov/~lrd/fr000908.html
Spiller GA, Handbook of Lipids in Human Nutrition, CRC Press, Boca Raton, Florida EE.UU., 1996
|
