|
" HEALTH & FOOD " nummer 96, 2009
|
Osteoporose wordt bepaald als een systemische botziekte gekenmerkt door verlies van botmassa en aftakeling van de microarchitectuur van het botweefsel met broos worden en een verhoogd risico op botbreuk. Volgens een schatting van de National Osteoporosis Society (2002) bedraagt de prevalentie een vrouw op drie en een man op twaalf na 50 jaar.
Drie essentiële fasen
Het skelet is een levende structuur waarvan elk jaar 10 % wordt hernieuwd. Deze remodeling van het bot is onontbeerlijk om de mechanische en metabolische functies ervan in stand te houden. Voor deze reorganisatie zijn mede de osteoclasten nodig die zorgen voor de resorptie van bot, d.w.z. het vernietigen van oud bot door er gaten in te maken. De osteoblasten van hun kant zorgen voor de vorming van bot met name dankzij calcium. Indien er een onevenwicht tussen deze beide fenomenen bestaat, wordt het bot broos. In de loop van het leven vertoont de botmassa drie fasen. De groeifase loopt ongeveer tot de leeftijd van 20 jaar: dan overweegt de vorming boven de resorptie en het botkapitaal wordt gevormd. Dan volgt de plateaufase tot over een dertigtal jaren. Op dat ogenblik zijn beide fenomenen in evenwicht. Tenslotte is er de fase van botverlies met een progressief botverlies van 0,5 tot 1 % per jaar. Bij vrouwen versnelt dit verschijnsel na de menopauze.
En drie evolutiestadia
De WGO onderscheidt drie evolutiestadia bij osteoporose, met name osteopenie, osteoporose zonder fractuur en ernstige osteoporose. Bij osteopenie is er een abnormale afname van de botmassa zonder duidelijke symptomen. We kunnen dit beschouwen als een risicofactor of beter nog als het voorstadium van osteoporose. Bij deze toestand ligt de botdensiteit tussen 1 en 2,5 standaarddeviaties onder het gemiddelde van jonge volwassenen. Osteoporose zonder fractuur is het resultaat van de verandering van de botmassa en van een verhoogde broosheid van het bot. Ze wordt gekenmerkt door een minerale botdensiteit die meer dan 2,5 standaarddeviaties ligt onder het gemiddelde van jonge volwassenen. Ernstige of ingestelde osteoporose komt overeen met het voorgaande maar gaat gepaard met een of meerdere botbreuken.
Idiopathische osteoporose (zonder gekende oorzaak) kan voorkomen bij jonge mannen en vrouwen. Dit type osteoporose is zeldzaam en wordt toevallig ontdekt ter gelegenheid van een fractuur of bij aanhoudende rugpijn. Soms gaat het om een toevallige ontdekking bij een radiologisch onderzoek.
Een kritiek ogenblik
Wat de oorzaak ook is, we weten dat de beste bescherming erin bestaat een zo groot mogelijk botkapitaal op te bouwen. En daar zijn de groei-jaren van kapitaal belang zodat sommige specialisten stellen dat osteoporose een ziekte van de kinderjaren is. Meer dan een kwart van de botmassa bij de volwassenen werd opgebouwd tussen 12 en 14 jaar bij meisjes en tussen 13 en 15 jaar bij jongens. Alhoewel 60 tot 80% van de botmassa genetisch bepaald is, is de levenswijze met inadequate voeding en onvoldoende fysieke activiteit voorspellend voor de opbouw van de botmassa in de groei-jaren. Calcium in de voeding zorgt voor 10 tot 15% van de calciumopname in de adolescentie, waarbij jongens er meer van sequestreren dan meisjes. Zout in de voeding doet de uitscheiding van calcium via de urine toenemen.
De goede manier
Een voeding in de aard van het mediterrane dieet kan bijdragen tot een aanzienlijke piek in de botmassa zoals werd aangetoond in een studie van Seiquer et al. Die onderzoekers hebben een twintigtal adolescenten van ongeveer 13 jaar gevolgd gedurende twee verschillende perioden. In de eerste periode van drie dagen gebruikten zij hun gewone voeding. Dan volgde een interventiefase van een maand met een voeding die geleek op het mediterraan dieet. De dagelijkse totale calciumaanbreng was niet verschillend in beide perioden maar er was een duidelijk grotere verscheidenheid van bronnen in de « mediterrane » fase dan in de gewone voeding van de adolescenten. Dat gaf een duidelijk hogere absorptie en retentie. En de metingen van de biologische merkers toonden een duidelijk intensere turn over aan bij de mediterrane voeding. We kunnen dan ook besluiten dat door de mediterrane voeding het calciumgebruik door het skelet verbetert.
De Redactie
Referenties
Kaufman JM. Primary osteoporosis in men: bone loss vs deficient acquisition. Belgian Bone Club. Clinical update symposium, Gent, 2005.
Seiquer I, Mesías M, Hoyos AM et al. A Mediterranean dietary style improves calcium utilization in healthy male adolescents. J Am Coll Nutr 2008; 4: 454-62.
Van Pottelbergh I, Goemaere S, Zmierczak H et al. Perturbed sex steroid status in men with idiopathic osteoporosis and their sons. J Clin Endocrinol Metab 2004; 89: 4949-53.
Weaver CM. The role of nutrition on optimizing peak bone mass. Asia Pac J Clin Nutr 2008; 17 (Suppl 1): 135-7. |
