|
" HEALTH & FOOD " nummer 97, 2009
|
Op een ogenblik waarop er wantrouwen tegenover voedsel bestaat weten mensen met voedingsstoornissen niet meer hoe ze zich moeten gedragen. De toename van het aantal mensen met eetstoornissen zoals anorexia, boulimie en orthorexia geeft aan hoezeer in onze cultuur symbolische kwesties, psychologische problemen en de sociale expressie ervan zich toespitsen op het eten. Dat is het geval bij mensen met orthorexie. Een patiënt met orthorexie wordt geobsedeerd door de kwaliteit of slechte kwaliteit van de voeding zoals het gedrag zou zijn bij iemand met anorexie of boulimie. De patiënt met orthorexie is het typevoorbeeld van patiënten die een gesegmenteerde voeding willen volgen en die uitbreiden naar een levensstijl en waardesysteem of zelfs geloofsysteem.
Extreem voedingsgedrag
Dr. S. Bratman was de eerste die orthorexie beschreef in 1997. Orthorexie komt van het Griekse «orthos» wat correct betekent en «orexis» wat eetlust betekent, dus een correcte eetlust. Orthorexie of orthorexia nervosa of de verslaving aan voedsel is een stoornis van het voedingsgedrag gekenmerkt door de extreme behoefte die uitmondt in een permanente obsessie om zogenaamde gezonde voeding te willen consumeren, ook omschreven als «diëtistisch zuiver». Orthorexie kan beginnen met een analyse van de dagelijkse voeding om een ziekte te milderen of om een aantal kilo’s af te vallen. Daarna berekent en analyseert de patiënt met orthorexie punt voor punt wat zij of hij eet. Zij besteden een deel van hun tijd aan het organiseren, opzoeken, selecteren en consumeren van hun voeding. Het meest alarmerend is dat zij hun eigen voedingregels uitvinden die nooit gelijk zijn aan die van een gezonde evenwichtige voeding. Deze patiënten plooien zich naar de eisen die ze zelf hebben opgesteld. Zij voelen zich verplicht om die op te volgen zodat ze de maaltijden voor de week zorgvuldig plannen bijvoorbeeld. Het extreme van hun gedrag kan ertoe leiden dat ze hun eigen voeding mee naar het restaurant of elders meenemen uit angst voor vetten, chemische producten enz. Als de orthorexiepatiënt toegeeft aan een verleiding of een “verboden” product, dan voelt hij zich besmeurd en schuldig. Om die vergissing recht te zetten, gaat hij zijn voeding alsmaar strikter maken.
In 10 vragen
In de maatschappij komt de orthorexiepatiënt over als een betweter. Ze voelen zich zeer vaak superieur aan de populatie door hun ijzeren wil om hun plan te volgen ! Orthorexiepatiënten kunnen zich wel gezond voeden maar omdat ze hun eigen plan willen opstellen kunnen sommigen basisvoedingsgroepen elimineren en zich blootstellen aan voedseltekorten. Dr. S. Bratman heeft een test opgesteld, de Test van Bratman voor orthorexie, om na te gaan of iemand nog gezond verstand heeft dan wel of hij neiging heeft tot obsessie. Deze test omvat 10 vragen over het plannen van maaltijden, de voedingswaarden, de levenskwaliteit in vergelijking met de voedingskwaliteit, de persoonlijke eisen, het afzweren van bepaalde voedingsmiddelen, de impact van dieet op het sociale leven, schuldgevoelens in verband met voeding enz. Inden de patiënt positief antwoordt op 4 of 5 vragen, dan is er een lichte neiging tot fixatie op zijn voeding. Maar als hij 10 keer positief antwoordt, dan is er een sterke obsessie om gezond te eten.
De eigenaardige verwarring
De diepere oorzaken van orthorexie moeten worden gezocht in verlies van richtpunten en tradities die gepaard gaan met eenzaamheid en afwezigheid van sociale banden. Het individu denkt enkel nog aan voeding om zijn emoties en angsten te verlichten. Orthorexie is een nieuwe stoornis van het voedinggedrag die net zoals sommige mentale anorexies eens ze zijn ingesteld zichzelf in stand houden via gebrek aan levensvreugde. De jacht op de zogenaamde toxische producten doet de angst van patiënt niet afnemen, wel integendeel, die neemt alleen maar toe. Het feit van te eten of niet wordt obsessief en beheerst een deel van de geest van de patiënt. Op dat ogenblik kan men orthorexie beschouwen als een compulsief obsessioneel gedrag. Om de patiënten te helpen terug evenwichtig en matig te worden, dienen een keer per week de « verboden » producten in hun voeding terug ingeschakeld om hun voedingscirkel geleidelijk uit te breiden. De patiënt zal dan merken dat hij niet ziek is de week na het terug inschakelen van het voedingsmiddel. Consult bij een psychiater of psycholoog gespecialiseerd in cognitieve gedragstherapie geeft de beste resultaten.
De Redactie
Referenties
Zamora C, Bonaechea B, Sanghez G, et al. Orthorexia nervosa. A new eating behaviour disorder? Actas Esp Psiquiatr. 2008; 33: 66-8
Donini LM, Marsili D, Graziani MP, et al. Orthorexia nervosa : a preliminary study with a proposal for diagnosis and an attempt to measure the dimension of the phenomenon. Eat Weight Disord. 2004; 9: 151-7
|
