|
" HEALTH & FOOD " nummer 100, 2010
|
Een goede voedingstoestand lijkt een gunstige invloed te hebben op de morbi-mortaliteit na een heelkundige ingreep, een behandeling met radio- en chemotherapie en ook op de immuniteit en het welzijn van de patiënt, met name omwille van het feit dat het mogelijk is de ernst van bijwerkingen te beïnvloeden waardoor het dagelijks leven en de algemene levenskwaliteit van de patiënten kunnen behouden blijven of verbeteren. De diëtist speelt dus een primordiale rol bij de behandeling van kankerpatiënten.
Advies aangepast aan elke fase
In gelijk welke fase zijn de nutritionele doelstellingen dezelfde : de voedingstoestand van de patiënt behouden of verbeteren, de klachten verminderen en hem en zijn naasten informeren over het verbaad tussen voeding en kanker.
Er bestaat op dit ogenblik geen algemene richtlijn over de te geven voedingsadviezen aan kankerpatiënten. Zij dienen altijd op een individuele manier gegeven rekening houdend met de lichamelijke en psychische mogelijkheden van de patiënt. Het accent dient steeds gelegd op de levenskwaliteit.
Wat zijn de nuttige medische gegevens?
Alvorens advies te geven aan patiënt is het nuttig informatie in te winnen over zijn medische gegevens om een lijst te maken van mogelijke voedingsproblemen.
- De diagnose is een belangrijk gegeven : soort tumor, lokalisatie, stadium, eventuele bijkomende diagnosen ;
- De symptomen van de patiënt geven eveneens belangrijke inlichtingen over de soort te geven adviezen aan de patiënt : anorexie, bepaalde aversies tegen voedingsmiddelen, eventuele smaak- en geurstoornissen, moeheid, disfagie, ….;
- De soort ingreep, behandeling en medicatie zijn ook belangrijke inlichtingen: chirurgie, radiotherapie, chemotherapie, hormoontherapie, immunotherapie, endoscopische behandeling, soort behandeling (curatief, palliatief of symptomatisch);
- Tenslotte is het zeer nuttig of zelfs noodzakelijk om de anthropometrische gegevens van de patiënt te kennen en ook de eventuele inname van voedingssupplementen of gelijk welke andere complementaire therapie..
- Zodra de diëtist over al deze inlichtingen beschikt kan hij of zij makkelijker met de patiënt de voedingsproblemen bespreken en op die manier zijn voedingsstatus bepalen en zijn klachten kennen om hem aan zijn toestand aangepaste adviezen te kunnen geven...
Bepalen van de voedingstoestand
De bepaling van de voedingsstatus is een van de belangrijkste punten bij de behandeling van een kankerpatiënt. Onvrijwillig gewichtsverlies is een betrouwbare parameter om een achteruitgang van de voedingstoestand te analyseren. Men dient op zijn hoede te zijn als de patiënt 5% van zijn lichaamsgewicht heeft verloren binnen een maand of meer dan 10% binnen 6 maanden.
Op het ogenblik van de diagnose heeft bijna 50 tot 60% van de patiënten reeds een significant gewichtsverlies en in een gevorderd stadium van kanker hebben bijna alle patiënten een ernstig onvrijwillig gewichtsverlies.
Het is dus duidelijk dat kanker een toestand van malnutritie veroorzaakt. Dat probleem blijft nochtans vaak onderschat. Zodra er malnutritie bestaat, veroorzaakt dat ernstige gevolgen zoals een toename van de morbiditeit en van de mortaliteit tijdens de behandeling, een daling van de immuniteit, een verminderde levenskwaliteit om uiteindelijk te leiden tot een cachectische toestand op het levenseinde.
Twee factoren kunnen de achteruitgang van de voedingstoestand verklaren:
- De vermindering van de voedselinname omwille van diverse redenen: tumor in de mond, slikstoornissen, gastro-intestinale klachten,…
- De aanmaak van stoffen door de tumor die een ontregeling van het metabolisme veroorzaken.
Klachten en voedingsstoornissen behandelen
We dienen aandacht te besteden aan de klachten van patiënt of ze nu al dan niet met de voeding te maken hebben om ze beter te kunnen behandelen en aldus de levenskwaliteit te verbeteren.
Bijna 80% van de patiënten kan lijden aan malaisen als gevolg van de evolutie van de ziekte, van metabolische veranderingen, van de behandeling of van psychologische factoren. De voornaamste doelstelling van de voedingsadviezen in dergelijke gevallen is de patiënt verlichting te geven om zijn voedingstoestand te verbeteren of te stabiliseren.
Anorexie is eveneens een zeer frequent probleem bij kankerpatiënten. De adviezen in dergelijke situatie zijn: frequent in de loop van de dag kleine hoeveelheden eten, vermijden heel de tijd te snoepen, voldoende drinken (minstens 1,5 liter per dag), te vet eten vermijden, langzaam eten en vezelrijk voedsel vermijden.
Veel patiënten kunnen aversies vertonen tegen bepaalde voedingsmiddelen of smaak- of geurstoornissen hebben. We dienen de patiënt te doen begrijpen dat hij daar niets kan aan doen en dat hij deze toestand moet aanvaarden. Soms is het beter aan dergelijke patiënten koude maaltijden te geven om te sterke voedselgeuren te vermijden en hen aan te raden voldoende dt drinken om geen onaangename smaak in de mond te houden.
Indien een patiënt last heeft van nausea en/of braken, dienen we hem aan te raden kleine hoeveelheden te drinken en bij voorkeur calorierijke dranken en de maag niet leeg te laten. Hij kan tussendoor ook een kleinigheid eten en ook kleine maaltijden op momenten dat hij het minst misselijk is. Indien de problemen blijven bestaan, kan een medicamenteuze behandeling worden overwogen.
Moeheid is de meest voorkomende klacht bij kankerpatiënten. Vaak gaat het om een extreme vermoeidheid die niet verdwijnt met een goede nachtrust. Het is dan ook noodzakelijk daarmee rekening te houden en de voeding eraan aan te passen. De textuur van de maaltijden kan bijvoorbeeld worden gewijzigd om snijden en kauwen te vergemakkelijken.
Alexandre Dereinne, Diëtist
Referenties
Isabelle Heyens. Adjuvante rol van de voeding bij de behandeling van kanker. Symposium van Danone. Oktober 2009. |
