Er werd al in verschillende tijdschriften over sarcopenie geschreven. Deze pathologie is tegelijkertijd nutritioneel en lichamelijk en veroorzaakt een hele reeks gevolgen met een impact niet enkel op de lichamelijke gezondheid van senioren maar ook op hun mentale toestand met een extra kost voor gezondheidszorgen. Het lijkt er nochtans op dat het mogelijk zou zijn door de levensstijl en de voeding een beetje aan te passen hieraan gedeeltelijk te verhelpen.

Sarcopenie wordt omschreven als een progressieve afname van de skeletspiermassa, een verschijnsel dat onontkoombaar met het verouderen verbonden is maar eveneens met een verminderde fysieke activiteit en met een eiwittekort in de voeding.

De prevalentie van deze pathologie is relatief hoog : ze zou naar schatting voorkomen bij 13 tot 24 % van de populatie tussen 65 en 70 jaar en bij bijna 30 tot 60 % van de mensen ouder dan 80.

Sarcopenie veroorzaakt een spierzwakte, een motorische instabiliteit maar ook een afhankelijkheid van derden. In een studie door Janssen in Canada in 2006 werd aangetoond dat minstens 25 % van de geriatrische populatie moeilijkheden had om enkel bewegingen uit te voeren die zo banaal waren als enkele trappen opgaan. Dat wijst erop dat mensen met deze aandoening wel degelijk hun autonomie verliezen.

Met de leeftijd verandert het spierweefsel diepgaand. Tussen 30 en 70 jaar gaat inderdaad bijna een kwart van de spiervezels verloren. In1986 had Aniansson reeds aangetoond in een van zijn studies dat een atrofie van de vezels van type IIa en IIx zich voordeed bij ouderen.

De moleculaire samenstelling van de vezels die de spier vormen verandert eveneens, met name op het niveau van de expressie van de zware ketens van myosine (MHC) van de types IIa, IIx en van de constante expressie van MHC van type I. Er werden ook veranderingen vastgesteld in het aantal hybride vezels van de types I/IIa en IIa/IIb. Het aantal en de structuur van de motorische eenheden (ME) veranderden eveneens door het verouderen. We vermelden bij de die veranderingen een afname met 25 tot 50% van het aantal ? motoneuronen, een daling met 1 % van het aantal ME vanaf de leeftijd van 30 jaar en een remodeling ervan.

Tijdens het verouderen veroorzaakt de afname van de spanning van de spieren een hele reeks reacties als een sneeuwbaleffect die tegelijkertijd de graad van aanmaak en van afbraak van eiwitten betreffen. Maar alle signalen van het eiwitkatabolisme en anabolisme van sarcopenie worden niet bepaald wat betreft hun effectieve incidentie op het algemene mechanisme van de atrofie. Enkele eiwitten werden in verband gebracht met een verandering van de translatie van m-RNA waardoor een afname van de eiwitsynthese werd veroorzaakt. Het verouderen gaat eveneens gepaard met een verhoogde vorming van vrije radicalen. De productie daarvan wordt ondersteund door de activering van het superoxide dismutase dat niet kan worden geneutraliseerd door de antioxidatieve enzymen aangezien hun aanmaak verminderd is bij senioren. Het geheel van deze signalen zal de apoptose activeren met als voornaamst functie de weefselhomeostase te behouden en de verwijdering te waarborgen van overtollige of defecte celbestanddelen. Deze activering wordt geregeld door een geheel van proteasen met de rol van endopeptidasen: de capsasen. Deze proteolytische effecten zullen inwerken op de myofibrillaire eiwitten door hen te splitsen en er geïsoleerde vezels uit vrij te zetten die naar het proteasoomcomplex worden gebracht waaraan het ubiquitinesysteem is geassocieerd, een ware enzymatische machine voor transformatie van een eiwit in zijn samenstellende aminozuren. De vrijzetting van de lysosomiale cathepsines kan eveneens een proteolytische werking hebben op de myofibrillaire eiwitten.

Het is jammer genoeg niet mogelijk het fenomeen van sarcopenie te stoppen. Maar door bepaalde regels te volgen kunnen we er wel gedeeltelijk aan verhelpen:

• de senioren dienen hun kracht en hun mitochondriaal oxidatief potentieel regelmatig te onderhouden. Door hun kracht te trainen kunnen mensen ouder dan 70 de eiwitaanmaak met 30 tot 50 % verhogen. Zo kan ook door 20-40 minuten inspanningstraining (3-4x/week) tegen 70-80 % van de maximale hartfrequentie (maxHF) de aanmaak van spier- en mitochondriale eiwitten worden bevorderd bij mensen ouder dan 60.
• fysiek actieve ouderen dienen ook een adequate hoeveelheid eiwitten in hun voeding in te schakelen. Een aanbreng van 0.87 g eiwitten per kilogram lichaamsgewicht lijkt inderdaad niet voldoende voor een senior om een optimale eiwitspiermassa in stand te houden. De dagelijkse eiwitconsumptie dient dus verhoogd naar 1,25 g eiwitten per kilogram lichaamsgewicht of 50 % meer dan de aanbevolen voedingsaanbreng om de verliezen door sarcopenie doeltreffend te beperken.
• de soort aminozuur is eveneens van belang voor het behoud of de toename van de spiermassa bij senioren. Voor een stimulerend effect op de eiwitopstapeling dienen ouderen minimum 7 g essentiële aminozuren per dag in te nemen. Daarom kunnen voedingssupplementen niet worden uitgesloten om dergelijke dagelijkse aanbreng te verkrijgen.