Voor sportbeoefening is niet enkel een goede lichamelijke voorbereiding nodig maar ook een fysiologische. Er dient inderdaad gelet op een adequate aanbreng van nutriënten bij sporters om hun recuperatie te optimaliseren en de schade door sporten te minimaliseren.

In tal van studies werd een verband aangetoond tussen fysieke activiteit, een verhoogd zuurstofverbruik en de productie van vrije radicalen. Naar schatting zouden voor de productie van een vrije radicaal 25 zuurstofmolecules (O2) nodig zijn.

Bij een inspanning verbruiken we tussen 10 tot 15 keer meer zuurstof en de flux van O2 in onze spieren kan toenemen tot bijna 100 keer in vergelijking met bij rust. We kunnen dan ook gemakkelijk begrijpen dat intensieve fysieke activiteit hoge hoeveelheden vrije radicalen kan teweeg brengen.

zuurstofverbruik niet de enige reden is voor de aanmaak van vrije radicalen tijdens een inspanning. Ook andere mechanismen doen de radicalenproductie verhogen zoals anaërobe inspanningen, reperfusie van hypoxische weefsels na een stressactiviteit of de vrijzetting van radicalen als gevolg van ontsteking of traumata van bepaalde weefsels.

Het probleem bij de vorming van vrije radicalen is dat die talrijke negatieve effecten hebben op het lichaam. Zij kunnen immers schade berokkenen aan de DNA-ketens, bijdragen tot lipidenperoxidatie en proteïnen doen afbreken. Daarom is het nodig ze zoveel mogelijk te neutraliseren om oxidatieve stress tot een minimum te beperken.

Er bestaat spijtig genoeg geen «golden standard» voor het meten van de oxidatie van proteïnen of lipiden. Daarom wordt vaak aanbevolen twee verschillende evaluatiemethoden voor oxidatieve stress te gebruiken om de realiteit op een betrouwbaarder manier te benaderen.

Halliwell en Chirico hebben in hun werk gesuggereerd vooraf een techniek te gebruiken waarbij de producten van peroxidatie worden gescheiden met behulp van een methode van vloeibare chromatografie onder hoge druk (HPLC) om de nauwkeurigheid van de meting te verbeteren.

De meest gebruikte techniek om de peroxidatie van de lipiden te bepalen is de evaluatie van de hoeveelheden reactieve bestanddelen met behulp van thiobarbituraatzuur (TBARS), zoals het malondialdehyde (MDA), gevormd in de peroxydatiesystemen, met resultaten die meestal worden uitgedrukt in millimol-equivalenten MDA.

Ook al is die techniek gemakkelijk om te gebruiken en om te interpreteren, toch stelt de TBARS-test met menselijke vloeistoffen problemen om diverse redenen:

- reactie van MDA met thiobarbituraatzuur en vorming van een bestanddeel dat absorbeert in dezelfde lagen als MDA;

- maskering van het werkelijke gehalte aan MDA in de vloeistof door afbraak van de lipidenperoxiden in de loop van de test;

- vals positieve resultaten omwille van de aanwezigheid van andere chemische bestanddelen in de menselijke vloeistoffen.

Ondanks deze gebreken lijken de nauwkeurigheid en de betrouwbaarheid van deze test voor een groot deel beter door vooraf een reeks fasen toe te passen van amplificatie en zuivering zoals beschreven door Halliwell en Chirico in hun werk.

Door sporters een supplement te geven met antioxidanten zou het mogelijk moeten zijn de nadelen van de vrije radicalen doeltreffend te bestrijden. In heel wat studies werd immers een verband aangetoond tussen suppletie met antioxidanten, zoals vitamine C of vitamine E, en het verminderen van de schade door oxidatie van celmembranen bij inspanning, met name door het neutraliseren van vrije radicalen.

Naast de effecten op oxidatieve stress lijkt het feit van de aanbreng van antioxidanten te maximaliseren bij sporters ook de recuperatietijd, het krachtverlies en de spierschade door inspanning te verminderen. Maar in studies over de invloed van suppletie met antioxidanten op de sportprestaties kon helemaal geen ergogenetisch effect worden aangetoond. Door de aanbreng van antioxidanten te verhogen zou het dus niet mogelijk zijn de sportprestaties te verbeteren.

In verschillende trials wordt nog het belang benadrukt om mengsels te gebruiken van antioxidanten omdat hun synergetische werking betere effecten geeft dan die bij geïsoleerde antioxidanten. We vermelden als antioxidanten de vitaminen A, C, E, , de bèta-carotenen, selenium en zinc.

Zeggen is goed, doen is beter. Het probleem is dat maar weinig mensen voldoen aan hun dagelijkse behoeften van antioxidanten. De reden voor deze geringe aanbreng is dat westerse mensen nu een niet voldoende gevarieerd en te geraffineerd voedingspatroon hebben. Het zou dan ook interessant zijn onze medeburgers aan te sporen zich toe te leggen op een meer volledige voeding, alsook een evenwichtiger verbruik tussen voedingsproducten van plantaardige oorsprong (fruit en groeten, volle rijst en deegwaren, etc) en voedingsproducten van dierlijke oorsprong (vette vis, kip,...) en indien nodig aan te vullen met voedingssupplementen, a fortiori als ze regelmatig sport willen beoefenen.