|
Door Nicolas Guggenbühl
" HEALTH & FOOD " nummer 81, Januari - Februari 2007
|
Rode bessen, thee, cacao, rode wijn, ... hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat ze veel polyfenolen (behorend tot de familie van de flavonoïden) bevatten. Regelmatig ontdekken wetenschappers nieuwe aspecten van deze stoffen, met aangename en minder aangename verrassingen. Het onderzoeksterrein spitst zich vooral toe op het cardiovasculair domein. Uit tal van epidemiologische studies blijkt er immers een verband te bestaan tussen de aanwezigheid van polyfenolen in de voeding, meer in het bijzonder flavonoïden, en de cardiovasculaire gezondheid van een populatie. De resultaten moeten echter met de nodige omzichtigheid bekeken worden. De gegevens over de samenstelling en de aanwezigheid van verschillende soorten polyfenolen zijn nog zeer onbestendig. Het is in deze optiek dat Finse onderzoekers onlangs een screening van in hun land courant gebruikte voedingsmiddelen hebben doorgevoerd. Hieruit blijkt dat bessen, in het bijzonder rode of blauwe bessen, als belangrijkste bron van anthocyanen naar voor komt
Cacao in de huid
Onder de nieuwe onderzoeksdomeinen, lopende en toekomstige, behoort zeker de gezondheid van de hersenen. Het is belangrijk dat de hersenen, zoals het hart overigens, een goede bloeddoorstroming krijgen. Ook het complexe web van de immunitaire weerstand is een populair onderzoeksdomein. Zo blijkt uit recent onderzoek, uitgevoerd bij gezonde vrijwilligers, dat de flavanolen aanwezig in cacao, mogelijk de aangeboren immuniteit stimuleren en een rol spelen in de opbouw van de verworven immuniteit (2). In een andere recent uitgevoerde studie door onderzoekers uit Düsseldorf (Duitsland), blijkt dat het drinken van een cacaodrank rijk aan flavanolen de weerstand van de huid ten aanzien van blootstelling aan ultraviolette stralen verhoogt (3). Hetzelfde onderzoeksteam publiceerde onlangs nog een andere bevinding: de microcirculatie zou door het drinken van een flavanolenrijke drank verbeterd worden. Na één uur neemt de bloeddoorstroming in de lederhuid met 70 % toe en de zuurstofverzadiging met 80 % (4).
Groene thee tegen het metabool syndroom
Een ander recent onderzoeksdomein heeft betrekking op insuline en het metabool syndroom. Vorsers aan de Universiteit van Bari (Italië), onderzochten de bioactieve stoffen aanwezig in groene thee, met name het epigallocatechine gallaat (EGCG), dat toegediend werd aan SHR ratten. Dergelijke ratten worden als model voor het metabool syndroom gebruikt; ze lijden aan hypertensie, overgewicht en vertonen een insulineresistentie (5). Uit hun onderzoek blijkt dat het toedienen van EGCG de gevoeligheid van insuline verbetert en het gehalte aan adiponectine in het bloed verhoogt (een hormoon dat door de adipocyten wordt afgescheiden en bekend is om het effect van insuline te potentialiseren). Deze gegevens, weliswaar beperkt tot laboratoriumdieren, wijzen er op dat het de moeite loont om het onderzoek van de polyfenolen in thee (en eventueel andere bronnen in de menselijke voeding) aan te moedigen en hun invloed op het insulinemetabolisme van naderbij te onderzoeken. Storm om een wolkje melk
De polyfenolen houden nog veel geheimen voor zich, onder meer in verband met de biobeschikbaarheid. Soms worden zeer wisselende resultaten verkregen die wellicht verband houden met de wijze van behandeling van de voeding (bijvoorbeeld bereidingswijze) vóór de inname. Ook al blijkt het toevoegen van een wolkje melk aan thee de antioxidatieve capaciteit van deze laatste niet in belangrijke mate te verminderen, lijkt dit niet zo te zijn voor wat de verbetering van de endotheel-afhankelijke vasodilatie betreft. Deze vaststelling blijkt uit een studie waaraan 16 menopauzale vrouwen deelnamen. Ze dronken ofwel een halve liter thee, ofwel een halve liter thee met melk (10 % afgeroomde melk), ofwel een halve liter water (controlegroep). Het onderzoek bevestigt vroegere bevindingen, met name dat thee (in dit geval zwarte thee), de relaxatie van de bloedvaten bevordert. Wanneer echter melk aan de thee wordt toegevoegd, verdwijnt het effect op de werking van het endotheel helemaal (6). In aanvullend onderzoek testten onderzoekers afzonderlijk diverse melkeiwitten. Zo konden ze aantonen dat er drie soorten caseïnes zijn die verantwoordelijk zijn voor het vasorelaxerend remmend effect. Vermoedelijk vormen deze een complex met de catechines..
Vraag uit gewoonte
De auteurs vermoeden dan ook dat deze ontdekking mogelijk een verklaring biedt voor het feit dat in bepaalde landen, zoals het Verenigd Koninkrijk waar vaak thee met melk wordt gedronken, het 'cardiobeschermend' effect van deze drank niet altijd duidelijk uit de verf komt. Of nog waarom groene thee als betere 'cardiobeschermer' wordt aanzien. Wellicht heeft dit niets met de thee op zich te maken, maar met het feit dat zwarte thee doorgaans met melk wordt gedronken, terwijl dat dit voor groene thee niet het geval is. Wat er ook van zij, het onderzoek naar de (mogelijk positieve) interacties tussen fenolische bestanddelen en andere substanties uit de voeding, is verre van afgerond.
Cranberry, een miskende bron van antioxidanten
De cranberry (Vaccinium macrocarpon), niet te verwarren met haar nichtjes de bosbes (Vaccinium vitis idaea) of de veenbes (Vaccinium oxycoccus), is een kleine rode bes afkomstig van de veenderijen uit het westen van Noord-Amerika en Canada. De bes wordt bij ons, tot op heden althans, als dusdanig maar weinig geconsumeerd; meestal is ze verwerkt in dranken. Sinds enkele jaren wordt intensief onderzoek verricht op deze bessensoort, waaruit onder meer haar vermogen om het risico op het hervallen van recidiverende cystitis te verminderen gebleken is. Het anti-adhesie vermogen van bepaalde polyfenolen aanwezig in de bes (de proanthocyanidines, vooral type A) zouden hiervoor verantwoordelijk zijn. Anders gezegd, de flavonoïden kunnen de fixatie van bepaalde bacteriën aan de wanden van de urinewegen beperken. Een eigenschap die door het Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid (FAVV, 2004) erkend wordt. Maar de cranberry is ook een van de levensmiddelen die het rijkst is aan antioxidanten. Een inventaris opgemaakt in 2004 in de Verenigde Staten zette de bes, na het op punt stellen van de doseringsmethode ARAC (Wu et al, cf. Health and Food nr. 66, 2004), helemaal bovenaan de lijst van de fruitsoorten (ORAC-activitieit uitgedrukt in gram levensmiddel). In de rangorde 'antioxidanten per portie' bekleedt de bes de zesde plaats (nipt voorafgegaan door bepaalde gedroogde groenten en de blauwe bosbes). De gegevens laten evenwel nog niet toe te bepalen of deze uitzonderlijke antioxidatieve activiteit ook in het plasma terug te vinden is na het eten van de bes. Wordt vervolgd ...
Nicolas Guggenbühl diëtist, voedingsdeskundige
Referenties
(1) Koponen JM et al. J Agric Food Chem 2007 Jan 30 [Epub ahead of print]
(2) Kenny TP et al. Exp Biol Med (Maywood) 2007;232(2):293-300.
(3) Heinrich U et al. J Nutr 2006;136(6):1565-9.
(4) Neukam K et al. Eur J Nutr 2007;46(1):53-6.
(5) Potenza MA et al. Am J Physiol Endocrinol Metabol 2007 Jan 16 [Epub
|
