|
Dr. Saint Paul
" HEALTH & FOOD " nummer 86, Januari 2008
|
De voedingsstoffen aanwezig in de cacaoboon zijn in de eerste plaats vetten (45-55 %), vervolgens koolhydraten (30-40 %) waarvan een deel (18-25 %) een vezelwerking hebben en tenslotte eiwitten (8-15 %) (1). De samenstelling van cacaopoeder is iets verschillend, omdat een deel van het vet werd onttrokken. Maar dé rijkdom van cacao zit hem in de aanwezige micronutriënten. Naast de rijkelijke aanwezigheid van mineralen (kalium, magnesium, ijzer, zink, koper, magnesium, ...) onderscheidt het nutritioneel profiel van cacao zich door de aanwezigheid van onder meer alcaloïden (theobromine, theophilline, cafeïne), eenvoudige fenolsamenstellingen en talrijke flavonoïden. Vertegenwoordigers van deze laatste zijn onder meer antocyanidinen, flavonen, isoflavonen, flavonolen en de vermaarde en rijkelijk aanwezige flavanolen. Het zijn vooral deze laatste waarop wetenschappers hun onderzoek focussen. Van de talrijke flavanolen aanwezig in cacao staan de catechines en epicatechines bovenaan de lijst.
Goed om weten
Een veel gehoorde bewering luidt: hoe meer cacao in chocolade aanwezig is, hoe meer flavanolen hij bevat. Dit is niet helemaal correct. De cacao die voor de bereiding van chocolade gebruikt wordt kan veel of weinig flavanolen bevatten. Tijdens de fermentatie, het droogproces en het branden van de cacaobonen kan er in meerdere of mindere mate verlies aan flavanolen optreden. Ook de wijze van chocoladebereiding is een beïnvloedende factor. Algemeen kan gesteld worden dat behandelingen waarbij de cacao aan de lucht of aan warmte wordt blootgesteld, gepaard gaan met een verlies aan flavanolen. Vandaar dat het gehalte aan flavanolen, bij chocoladesoorten met een vergelijkbare hoeveelheid cacao, toch nog aanzienlijk kan verschillen.
Er was eens...
Bij het overlopen van de talrijke studies in verband met de heilzame eigenschappen van cacao, is er één die onze aandacht trekt. Uit het onderzoek blijkt dat de incidentie van cardiovasculaire aandoeningen onder inheemse Kuna-Indianen levend op een Vredeseiland, bijzonder laag is. Bij eilandbewoners die naar het vasteland verhuizen stijgt het aantal aandoeningen systematisch, om uiteindelijk dezelfde frequentie te bereiken als die van de algemene bevolking. Niet de stedelijke stress wordt hiervoor met de vinger gewezen, maar wel gewijzigde voedingsgewoontes. Ze drinken niet meer de traditionele Indiaanse Kuna-drank, met cacao als hoofdbestanddeel. De inheemse eilandbewoners drinken er gemiddeld vijf tassen per dag van. Eenmaal ze in de stad leven wordt deze niet, of bijna niet meer gedronken. De resultaten van dit onderzoek werden reeds een tiental jaar geleden gepubliceerd. Ondertussen heeft men op basis van wetenschappelijk onderzoek daar een verklaring voor gevonden. Er kon een verband worden aangetoond tussen de inname van flavanolen uit diverse voedingsmiddelen en de lage incidentie van cardiovasculaire aandoeningen. In de onderzoeken bekleedt cacao een centrale plaats omdat het hét levensmiddel bij uitstek is dat flavanolen bevat. Meer nog, er kon worden aangetoond dat het profiel van deze flavanolen wel degelijk een beschermende cardiovasculaire werking hebben. Dank zij intens wetenschappelijk onderzoek heeft men het werkingsmechanisme hiervan kunnen ontrafelen. Ze hebben een dubbele werking: enerzijds bevorderen ze de relaxatie van de bloedvaten en anderzijds hebben ze een invloed op de aggregatie van de bloedplaatjes.
Bloeddrukverlagend
Vaak wordt beweerd dat chocolade de bloeddruk doet dalen. Een bewering die niet helemaal uit de lucht is gegrepen. Inderdaad, één van de redenen waarom cacao beschermend werkt ten aanzien van cardiovasculaire aandoeningen is omwille van zijn invloed op de bloedvaten. Flavanolen ontspannen de bloedvaten, waardoor ze wijder worden en zo het risico op obstructie vermindert. Dit werd vastgesteld door een verhoogde concentratie van het nitrietoxide in het bloed. Dit is een stof die aangemaakt wordt door de endotheelcellen en de dilatatie van de bloedvaten controleert. Een studie toont aan dat de inname van cacao (rijk aan flavanolen) leidt tot een verhoging van de concentratie aan flavanolen en nitrietoxide in het bloed en ook de bloedvaten dilateert. Zes uur na de inname van cacao verdwijnen deze effecten. Door de aanwezigheid van flavanolen in het plasma kan de opname ervan nagegaan worden en een oorzakelijk verband tussen flavanolen en bloedvatdilatatie worden aangetoond, een invloed die vermoedelijk door de aanwezigheid van het nitrietoxide tot stand komt (2). Uit onderzoek blijkt dat de vaatreactie dosisafhankelijk is. Het toedienen van dosissen van 200 tot 1000 mg leidt tot een graduele verhoging (verdubbeling) van de bloedvatdilatatie (3). Tenslotte kon worden aangetoond dat de positieve invloed op de vaatdilatatie, bij een dagelijkse inname van cacao over een periode van één week, groter is dan bij een éénmalige inname. Alles wijst er dus op dat een regelmatige inname van cacao de vasculaire gezondheid kan bevorderen.
Invloed op de bloedplaatjesaggregatie
Naast de vasodilaterende eigenschappen van flavanolen blijken ze ook tot een vermindering van de plaatjesaggregatie te leiden. Bloedklontervorming voorkomen is een belangrijk preventief aspect bij trombose, cerebro-vasculaire accidenten en myocardinfarct. Deze eigenschap, gecombineerd met het vasodilaterende vermogen, verklaart waarom flavanolen als doeltreffende cardiovasculaire beschermende stoffen mogen worden bestempeld. Op basis van de gegevens waarover men momenteel beschikt neemt men aan dat cacao, zowel op korte als op lange termijn, een anti-aggregerende werking bezit. Gezien het moeilijk is de plaatjeswerking in vivo te onderzoeken, maar dat met het metabolisme van de flavanolen rekening moet gehouden worden, heeft het onderzoek meestal betrekking op de analyse van bloedstalen na inname van cacao rijk aan flavanolen.
Een studie vergeleek de werking van flavanolen in cacao met die van aspirine. Het anti-aggregerend effect van cacao is, zes uur na de inname ervan, weliswaar minder uitgesproken, maar toch significant (4). In een ander onderzoek werd het effect van de inname van tabletten rijk aan flavanolen uit cacao (234 mg per tablet) over een periode van 28 dagen onderzocht. De plaatjesaggregatie bij de personen die de tabletten innamen, in vergelijking met de controlepersonen die een placebo kregen, daalde significant. De daling was meer uitgesproken in vergelijking met de studies op kortere termijn, waarbij de proefpersonen doorgaans aanzienlijk grotere hoeveelheden flavanolen innamen (5). De remmende werking van de flavanolen uit cacao op de vorming van bloedklonters in vivo is hiermee zo goed als zeker aangetoond.
Verduidelijken we tenslotte dat de gunstige cardiovasculaire eigenschappen van flavanolen uit cacao vaak aan de anti-oxidatieve werking wordt toegeschreven. Deze eigenschappen blijken los van elkaar te staan. De werking van de flavanolen uit cacao blijft bestaan zonder dat ook maar enige verandering van de verschillende markers van de oxidatieve stress worden vastgesteld, zoals bijvoorbeeld het antioxidatief vermogen van het plasma.
Magali Jacobs
Referenties
(1) Catherine Kwik-Uribe. De voordelen van flavanolen uit cacao. Persconferentie Mars Nutrition, Brussel, 28 november 2007.
(2) Schroeter H et al. Proc Natl Acad Sci 2006; 103: 1024-9.
(3) Heiss C et al. J Cardiovasc Pharmacol 2007; 49: 74-80.
(4) Pearson DA et al. Thromb Res 2002; 106: 191-7.
(5) Murphy KJ et al. Am j Clin Nutr 2003; 77: 1466-73.
|
